Τα δόντια μέσα στη στοματική κοιλότητα έρχονται σε χρόνια επαφή με τις τροφές, τα ποτά και τον καπνό, οι χρωστικές ουσίες των οποίων καταφέρνουν σταδιακά να κολλήσουν επάνω στην επιφάνειά τους ή να διεισδύσουν στους μικροσκοπικούς πόρους και τις ρωγμές των οδοντικών ουσιών και να παγιδευτούν στο εσωτερικό τους.

Οτιδήποτε μπορεί να βάψει ένα λευκό πανί, μπορεί να εμποτίσει και να χρωματίσει σε βάθος χρόνου κι ένα δόντι. Πρόκειται για μία αργή διαδικασία τα σημάδια της οποίας γίνονται ιδιαιτέρως έκδηλα στην τρίτη ηλικία, λόγω μακροχρόνιας συσσώρευσης.

Οι σάλτσες, τα καρυκεύματα, τα μούρα, οι πατάτες, τα μήλα, ο καφές, το τσάι, το κόκκινο κρασί, τα αναψυκτικά τύπου κόλα, οι φυσικοί χυμοί και ο καπνός των τσιγάρων είναι ορισμένα παραδείγματα παραγόντων που μπορούν να προκαλέσουν δυσχρωματισμό των δοντιών.

Σε αυτή τη χρωμογόνο διαδικασία υπάρχουν δύο παράγοντες που μπορούν να υπερασπιστούν το φυσικό χρώμα των δοντιών. Ο ένας παράγοντας είναι φυσιολογικός, το σάλιο και ο δεύτερος είναι μία συμπεριφορά,  η στοματική υγιεινή.

Το σάλιο που εκκρίνεται στο στόμα, ξεπλένει τις οδοντικές επιφάνειες, βοηθά στην απομάκρυνση των υπολειμμάτων της τροφής και των ποτών από αυτές και αποτρέπει το σχηματισμό μικροβιακής πλάκας επάνω τους.

Η ποσότητα του εκκρινόμενου σάλιου μπορεί να μειωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαιτίας κάποιας λοίμωξης η απόφραξης των σιελογόνων αδένων, λόγω ακτινοβόλησης της κεφαλής και του τραχήλου για την αντιμετώπιση κάποιου νεοπλάσματος, εξαιτίας άλλων νοσημάτων ή από τη λήψη ορισμένων φαρμάκων που επηρεάζουν την έκκρισή του.

Τη φυσική δράση του σάλιου η οποία από μόνη της είναι πλημμελής, έρχεται να συμπληρώσει η στοματική υγιεινή, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην απομάκρυνση των χρωμογόνων παραγόντων πριν εισχωρήσουν βαθειά στις οδοντικές ουσίες. Η παραμέλησή της θα έχει ως αποτέλεσμα τη μακροχρόνια παραμονή των υπολειμμάτων της διατροφής  πάνω στα δόντια και το σχηματισμό μικροβιακής πλάκας και τρυγίας (πέτρας). Όλα αυτά είναι έγχρωμες αποθέσεις σε αποχρώσεις του καφέ και του μαύρου.

Χρωματισμό των δοντιών μπορούν ακόμα να προκαλέσουν ορισμένα υλικά που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι, όπως το αμάλγαμα που χρησιμοποιείται στις εμφράξεις, ή τα στοματικά διαλύματα που περιέχουν χλωρεξιδίνη.

Εσωτερική δυσχρωμία μπορεί να προκληθεί λόγω αλλαγών που συμβαίνουν μέσα στον ίδιο τον πολφό του δοντιού μετά από έναν τραυματισμό ή τη νέκρωσή του.

Ο τραυματισμός ενός παιδικού δοντιού μπορεί επίσης να τραυματίσει και την αδαμαντίνη του μόνιμου δοντιού που διαπλάθεται κάτω από τη ρίζα του παιδικού δοντιού, με αποτέλεσμα τη λέπτυνσή της στην περιοχή του τραυματισμού και την εμφάνιση χρωματικής κηλίδας, ορατής όταν αυτό θα ανατείλει.

Δυσχρωμία μπορεί ακόμα να προκληθεί σε περιπτώσεις δυσπλασίας των σκληρών οδοντικών ουσιών, αδαμαντίνης και οδοντίνης αλλά και εξαιτίας τερηδόνας.

Η φθορίωση, δηλαδή η υπερβολική πρόσληψη φθορίου κατά την παιδική ηλικία, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στη δομή της αδαμαντίνης, που συνοδεύονται και από χρωματικές αλλαγές.

Ορισμένα φάρμακα, όπως η τετρακυκλίνη και η δοξυκυκλίνη, όταν χορηγούνται σε παιδιά κάτω των 8 ετών, έχουν την ικανότητα να ενσωματώνονται στη δομή του δοντιών κατά την περίοδο της διαπλάσεώς τους και να προκαλούν δυσχρωμίες. Αυτό μπορεί να συμβεί και κατά την εμβρυική περίοδο,  αν αυτά τα αντιβιοτικά λαμβάνονται από την μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η αδαμαντίνη των δοντιών είναι επίσης ευαίσθητη κατά την περίοδο της διαπλάσεώς της και σε ορισμένες λοιμώξεις της εγκύου μητέρας.

Υπάρχουν επίσης ορισμένα νοσήματα, ευτυχώς όχι συχνά εμφανιζόμενα, που προκαλούν τη δυσχρωμία των δοντιών εκ των έσω, λόγω της μεταφοράς και εναπόθεσης μέσω των αγγείων του πολφού χρωστικών που παράγονται στο αίμα ή σε άλλα όργανα του σώματος. Σε αυτά τα νοσήματα περιλαμβάνονται η συγγενής ερυθροποιητική πορφυρία, η ερυθροβλάστωση των νεογνών, η ατρησία των χοληφόρων και η αλκαπτονουρία.

 

Η λεύκανση των δοντιών ενός στόματος μοιάζει με ένα κερασάκι επάνω σε μία τούρτα. Τόσο τα ούλα, όσο και τα δόντια, θα πρέπει να είναι υγιή και η λεύκανση να αποτελέσει την τελευταία πινελιά σε ένα όμορφο χαμόγελο.


Προϋποθέσεις και περιορισμοί

Συνιστάται να γίνεται σε άτομα άνω των 18 ετών, υπάρχουν όμως μερικοί περιορισμοί.

Σχετική αντένδειξη αποτελεί η ύπαρξη στα μπροστινά δόντια, αυτά που αποκαλύπτονται κατά την ομιλία ή το χαμόγελο, "λευκών" σφραγισμάτων ή προσθετικών εργασιών (στεφάνες, γέφυρες, όψεις πορσελάνης, όψεις ρητίνης).

Η δράση των λευκαντικών παραγόντων πάνω στις οδοντικές ουσίες, θα αλλάξει την απόχρωσή τους, ενώ τα υλικά που τυχόν έχουν χρησιμοποιηθεί για σφραγίσματα και προσθετικές αποκαταστάσεις, ανεπηρέαστα από τη δράση των λευκαντικών παραγόντων, θα διατηρήσουν το αρχικό τους χρώμα και συνεπώς θα "αποκαλυφθούν", επιδεινώνοντας παρά βελτιώνοντας το αισθητικό αποτέλεσμα.

Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να γίνει η λεύκανση, εφόσον αποφασιστεί να ακολουθήσει μετά από τη λεύκανση η αντικατάσταση αυτών των σφραγισμάτων ή των προσθέσεων.

Απόλυτη αντένδειξη για τη λεύκανση αποτελούν η ατελής διάπλαση των οδοντικών ουσιών (ατελής αδαμαντινογένεση και ατελής οδοντινογένεση).


Ο στόχος

Η λεύκανση μπορεί να απομακρύνει την γηρασμένη εμφάνιση των δοντιών, μπορεί  όμως να δράσει ικανοποιητικά και σε σκουρόχρωμα δόντια που στο παρελθόν ήταν δύσκολο να αποχρωματιστούν, όπως στις περιπτώσεις που η δυσχρωμία είχε προκληθεί από τη νέκρωση του πολφού, από τη λήψη αντιβιοτικού, ή εξαιτίας υπερβολικής πρόσληψης φθορίου.

Ο γενικός κανόνας είναι πως όλα τα δόντια μπορούν να λευκανθούν. Το ζητούμενο όμως είναι η λεύκανση να είναι όσο το δυνατόν ελεγχόμενη και χρωματικά ομοιόμορφη επάνω σε όλα τα δόντια. Επίσης ο τόνος του λευκού που θα επιλεγεί ως επιθυμητός στόχος, θα πρέπει να ταιριάζει με το χρώμα της επιδερμίδας του ατόμου και τη συνολική ηλικιακή εντύπωση.

Ο οδοντίατρος μπορεί να προσεγγίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα της λεύκανσης, ιδιαιτέρως όταν αυτή διενεργείται σε περισσότερα του ενός στάδια, αλλά όχι απόλυτα, διότι αυτό εξαρτάται εν πολλοίς, από το είδος των χρωστικών που έχουν συσσωρευτεί στα δόντια. Για παράδειγμα οι αποχρώσεις του κίτρινου και του καφέ λευκαίνονται καλύτερα, ενώ οι αποχρώσεις του γκρι μπορεί να μην λευκαίνονται με την ίδια επιτυχία.

Σε κάθε περίπτωση ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να γνωρίζει ότι η λεύκανση των δοντιών είναι μία φυσιολογικά αναστρέψιμη διαδικασία και ότι τα δόντια μετά από τη λεύκανση, όσο θα περνάει ο καιρός, θα αρχίσουν να χάνουν τη φωτεινότητα του λευκού που απέκτησαν.

Συνεπώς η διαδικασία της λεύκανσης θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα διαστήματα αυτά κυμαίνονται από άτομο σε άτομο, αναλόγως του ρυθμού απώλειας του λευκαντικού αποτελέσματος και της προτιμήσεως του ενδιαφερομένου. Πάντως η διατήρηση του λευκού απαιτεί λιγότερο χρόνο και προσπάθεια, από ότι η αρχική λεύκανση.