Εξέταση χρήσιμη για την εκτίμηση του κινδύνου εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Συνήθως συνεκτιμάται με την εξέταση των τριγλυκεριδίων και των λιποπρωτεϊνών υψηλής και χαμηλής πυκνότητας.

Η χοληστερόλη είναι ένα σπουδαίο δομικό συστατικό των μεμβρανών των κυττάρων, είναι απαραίτητη για τη σύνθεση των χολικών οξέων (βοηθούν στην απορρόφηση των λιπαρών τροφών) και ένα μικρό μέρος της συμμετέχει στο σχηματισμό στεροειδών ορμονών. Μεταφέρεται στο αίμα με τις λιποπρωτεΐνες.

Οι λιποπρωτεΐνες διαφέρουν στην πυκνότητα. Υπάρχουν λιποπρωτεΐνες με πολύ χαμηλή (VLDL), χαμηλή (LDL) και υψηλή πυκνότητα (HDL) και το σημαντικότερο είναι ότι υπάρχει διαφορά στο ρόλο και τη σημασία τους.

Οι χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες θεωρούνται ως "κακή" μορφή χοληστερόλης, επειδή προάγουν την αθηροσκλήρωση των αγγείων, ενώ οι υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες θεωρούνται ως "καλή" μορφή χοληστερόλης, επειδή δεν την ευνοούν. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο στις εξετάσεις του αίματος είναι η αναλογία καλής και κακής χοληστερόλης (HDL/LDL). Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η τιμή, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης αθηροσκληρώσεως.

Όταν στις εξετάσεις αναφέρεται ως χοληστερόλη, εννοείται το σύνολο των μορφών της. Η σημασία που αποδιδόταν αποκλειστικά σε αυτόν τον δείκτη υποχωρεί και το ενδιαφέρον στρέφεται στους επιμέρους δείκτες HDL, LDL και των τριγλυκεριδίων. Είναι επιθυμητό να υπάρχουν τα εξής ευρήματα :

Ολική χοληστερόλη < 200 mg/dl
HDL > 40 mg/dl
LDL < 160 mg/dl

Ανεβασμένες τιμές χοληστερόλης συναντώνται όταν η δίαιτα είναι πλούσια σε τροφές που την περιέχουν, κατά την εγκυμοσύνη, στην οικογενή υπερλιπιδαιμία, σε ανεξέλεγκτο διαβήτη, στη χολική κίρρωση του ήπατος, στο νεφρωσικό σύνδρομο και στον υποθυρεοειδισμό.

Χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης μπορεί να οφείλονται σε υπερθυρεοειδισμό, ηπατικά νοσήματα, σιδηροπενική αναιμία, κακή θρέψη ή δυσκολία απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών από το έντερο.

Τα επίπεδα της χοληστερόλης επηρεάζονται από τη λήψη διαφόρων φαρμάκων. Μεταξύ αυτών που ανεβάζουν τα επίπεδά της είναι τα αντισυλληπτικά, τα κορτικοστεροειδή, τα στεροειδή αναβολικά, οι β-αδρενεργικοί αναστολείς, η επινεφρίνη, τα θειαζιδικά διουρητικά, οι σουλφοναμίδες και η φαινυτοΐνη. Μείωση προκαλούν οι αναστολείς της ΜΑΟ, τα νιτρικά, η καπτοπρίλη, η κλοφιβράτη, η λοβαστατίνη, η κολχικίνη, η αλλοπουρινόλη, η ερυθρομυκίνη, η νεομυκίνη και η ισονιαζίδη.

Εξέταση χρήσιμη για την εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων, την απορρόφηση και τον μεταβολισμό των λιπών.

Τα τριγλυκερίδια αποτελούν μορφή λιπιδίων που χρησιμεύει για την μεταφορά των λιπαρών οξέων στο αίμα. Τα λιπαρά οξέα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή και την αποθήκευση ενέργειας.

Τα τριγλυκερίδια συναντώνται στο αίμα για 2-3 ώρες μετά από τη λήψη ενός λιπαρού γεύματος, με τη μορφή των χυλομικρών (μεγαλομοριακά συμπλέγματα που περιέχουν 90% τριγλυκερίδια, 4% εστέρες χοληστερόλης, 3% χοληστερόλη, 2% φωσφολιπίδια και 1% πρωτεΐνη). Τις υπόλοιπες ώρες συναντώνται με τη μορφή των πολύ χαμηλής έως χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών που παράγονται από το ήπαρ και τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου.

Όταν οι τιμές των τριγλυκεριδίων είναι αυξημένες, ακόμα κι αν υπάρχουν χαμηλές τιμές LDL (κακής χοληστερόλης) και υψηλές HDL (καλής χοληστερόλης), συνιστούν κίνδυνο για την ανάπτυξη αθηροσκληρώσεως.

Υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων συναντώνται στον ανεξέλεγκτο διαβήτη, τον υποθυρεοειδισμό, την κίρρωση του ήπατος, το νεφρωσικό σύνδρομο, την παγκρεατίτιδα, την οικογενή υπερλιποπρωτεϊναιμία, τον αλκοολισμό, τη διατροφή με πολλούς υδατάνθρακες και λίγες πρωτεΐνες, τη λήψη αντισυλληπτικών και κορτικοστεροειδών φαρμάκων.

Χαμηλές τιμές συναντώνται στον υπερθυρεοειδισμό, στον υποσιτισμό, τη δίαιτα που είναι χαμηλή σε λιπαρά και σε προβλήματα απορρόφησης των λιπών.